Anders dan anderen?
In de afgelopen jaren heb ik gewerkt met veel gevoelige kinderen die op allerlei manieren vastliepen in hun leven. Verschillende kinderen met verschillende verhalen. Een ding hebben ze echter allemaal gemeen: ze geven stuk voor stuk aan zich anders te voelen dan anderen. En stuk voor stuk maakte dit anders voelen hen eenzaam. Ze voelden zich nergens echt bij horen en wensten vanuit het diepst van hun hart dat ze gewoon konden zijn. Gewoon net zoals iedereen.
Anders of juist niet?
Ik heb mezelf eigenlijk mijn hele leven anders gevoeld. Jarenlang ben ik op zoek geweest naar de plek of de mensen waarbij ik mij wel helemaal thuis zou gaan voelen. Als kind voelde ik mij zelfs in mijn eigen gezin niet op zijn plaats. Iets wat ik door de jaren heen vaker heb gehoord. Kinderen die denken dat ze misschien wel geadopteerd zijn omdat ze zich zo anders voelen dan hun ouders of broer en zus.
In mijn geval groeide ik op met mijn moeder en stiefvader. Zij kregen samen nog een kind, namelijk mijn broertje. En hoeveel ik ook van hem hield, ik vond het als kind oneerlijk dat hij wel opgroeide in zijn eigen gezin. Ik voelde me vaak te gast, terwijl dit zeker niet het gevoel was dat mijn ouders mij wilden geven. Het gevoel zat in mij.
Mijn oudste dochter zei op vijfjarige leeftijd: ‘Mama, ik kan op school niet mezelf zijn. Als ik mezelf ben vinden de kindjes mij niet leuk. Ik kan alleen thuis bij jullie mezelf zijn.’ Mijn hart brak toen ik dat hoorde. Ze heeft nog jarenlang een rol gespeeld en vindt het tot op de dag van vandaag lastig om compleet zichzelf te zijn in gezelschap van anderen dan haar gezin.
Een tienjarige jongen die ik heb begeleid gaf aan dat hij maar 30% van zichzelf meenam naar school. Als hij meer zou meenemen zou het zeker helemaal misgaan, dacht hij.Hij vertoonde zeer sterk aangepast gedrag op school wat thuis voor de nodige heftige ontladingen zorgde. Samen zijn we op zoek gegaan naar hoeveel meer van zichzelf hij mee naar school kon nemen en ik vergeet nooit zijn trotse gezicht toen hij vertelde 100% van zichzelf te hebben meegenomen en dat het helemaal goed was gegaan.
Als al die gevoelige kinderen zich anders voelen, zijn ze dan wel anders? Want dit delen ze toch? Hoe mooi zou het zijn als deze kinderen bij elkaar de herkenning zouden kunnen vinden dat ze zich allemaal anders voelen en daardoor juist hetzelfde zijn?
Authentiek
Het anders voelen zie ik ook terug bij veel hoogsensitieve en/of begaafde kinderen en ook bij volwassenen zie ik dit nog vaak terug. Natuurlijk is het feit dat je persoonskenmerken hebt die maar bij een kleine groep van de bevolking voorkomen een voedingsbodem voor je anders voelen. In die zin ben je ook anders. Maar zo heeft iedereen dingen die anders zijn. En juist het allemaal anders zijn, is dan wat ons verbindt.
Een mooi woord voor anders zijn is authentiek zijn. Authenticiteit klinkt een stuk beter dan anders of raar zijn, toch? Authentiek is iets wat je graag zou willen zijn. Wat als jouw authenticiteit jou nou net bijzonder maakt? Niet raar of anders, maar precies dat wat jou jou maakt en niet je buurman of buurmeisje.
Wat is nu eigenlijk authenticiteit? De definitie is als volgt:
Authenticiteit is de mate waarin iemand trouw is aan zijn eigen persoonlijkheid, geest of karakter, ondanks externe impulsen. Het is echtheid.
En die externe impulsen is nu juist waar vaak de crux zit. Want als deze kinderen opgroeien in een veilig en warme omgeving waarin hun sensitiviteit gekoesterd en omarmd wordt, dan verandert er iets op het moment dat ze naar school gaan. Want ineens is die omgeving niet meer hetzelfde. Ze merken dat andere kinderen anders zijn, en dat ander gedrag beloond wordt. En dan begint het grote aanpassen. Iets waar hoogsensitieve en ook hoogbegaafde kinderen vaak experts in zijn. Dit aanpassingsgedrag blijft doorgaan tot in de volwassenheid en speelt een grote rol bij het jezelf kwijtraken. Dit resulteert dan weer vaak in burn-out raken. Zij zijn zo ingetuned op anderen en richten hun hele zijn op het pleasen van die anderen waarbij ze totaal van zichzelf verwijderd raken. Hierdoor worden grenzen niet meer gevoeld. ‘Wat vind de ander van mij?’ is vele malen belangrijker geworden dan ‘Wat vind ik van de ander of de situatie?’
Houdingskenmerken authentiek persoon
Wat zijn nu de houdingskenmerken van een authentiek persoon? Een persoon die leeft vanuit echtheid en vanuit zijn of haar hart?
- Ze staan open voor nieuwe ervaringen
- Ze weten wat ze echt belangrijk vinden
- Ze zijn zich bewust van hun belangrijkste drijfveren en handelen van daaruit
- Ze zijn open en eerlijk naar zichzelf anderen
De competenties die hierbij passen zijn:
- zelfvertrouwen
- autonomie
- zelfontwikkeling
Houden van je eigen anders zijn
Dit zijn precies de redenen waarom ik me in begeleiding en training richt op het mensen laten ontdekken van hun authentieke zelf. Want eerlijk is eerlijk, bovenstaande eigenschappen en competenties klinken toch helemaal top?
Ik geniet van artiesten die hun “weirdness” omarmen. In de documentaire van Katy Perry bijvoorbeeld komt dit sterk naar voren. Pink draagt dit ook sterk uit. En zo zijn er nog veel meer. Want als je erin duikt zul je zien dat de meeste mensen die iets bijzonders hebben bereikt zich anders hebben gevoeld. Anders voelen is dus misschien juist die voedingsbodem om te kunnen komen tot een bijzondere ontwikkeling van jezelf. Het is dus niet iets om af te leren, maar iets om van te leren houden.
Natuurlijk is aanpassingsgedrag in ons DNA ingebed. Toen de oermensen moesten overleven was blijven horen bij de groep van levensbelang. Ons oerbrein is nog steeds gericht op gevaar en het niet bij de groep horen is zo’n waarschuwing die ons brein vertaalt naar negatieve gedachten aanmaken om ons hiervoor te bewaken. Door ons bewust te worden van deze gedachten en hun oorsprong, kunnen we hen op waarde schatten. Door rekening te houden met bijvoorbeeld sensitiviteit voor afwijzing die voor kan komen bij hoogsensitieve mensen, kunnen we deze gedachten nog meer begrijpen. We hoeven de gedachten niet te veranderen, we hoeven ons er alleen maar bewust van te zijn. Dan kunnen we kiezen hoe we ermee omgaan in plaats van ons er door te laten meeslepen. Zo kunnen we komen bij onze kern, die verder gaat dan onze gedachten. Zo komen we bij wie we zijn, ons authentieke zelf. Dit authentieke zelf kan alleen ontstaan door alle kanten van jezelf te kennen en te omarmen. Houden van je anders zijn helpt je om te komen tot jouw authentieke zelf. Dit gun ik iedereen en het is mijn missie om juist al die zelfverklaarde “misfits” te helpen ontdekken dat ze precies goed zijn zoals ze zijn.
