(Hoog)gevoeligheid
Hooggevoelig zijn betekent een hoge gevoeligheid voor prikkels hebben. Vaak wordt er dan enkel gedacht aan zintuiglijke prikkels, maar er zijn meer gebieden waarop je prikkelgevoelig kunt zijn.
Die prikkels worden vervolgens op een diepgaand niveau in het brein verwerkt. Dit betekent dat deze kinderen gevoeliger zijn voor onder meer emotionele en zintuiglijke prikkels dan anderen en daarnaast dat zij sterker reageren op die prikkels. Dit wordt ook wel HSP/HSK of hoogsensitiviteit genoemd.
Gevoeligheid als talent
Bij Praktijk Sas wordt gewerkt met de Intenso-methode en wordt er naar gevoeligheid gekeken als een talent. Er zijn vijf gebieden waarop je talentrijk kunt zijn. Je kunt één talent hebben, meerdere of alle vijf.
Je kunt op die gebieden ook overprikkeld of onderprikkeld raken. Dat kan zijn op één gebied, maar het kan ook op meerdere naast elkaar tegelijk. Zo kun je onderprikkeld zijn door een gebrek aan uitdaging en overprikkeld zijn op psychomotorisch gebied.
Bij emotioneel talent:
- Extremen in emoties; zeer boos, super blij, totaal wanhopig en diep bedroefd. Soms dit alles elkaar opvolgend in korte tijd of zelfs tegelijkertijd beleefd
- Lichamelijke uiting van emoties: buikpijn, hoofdpijn, hartkloppingen
- Emoties worden sterk geuit: angsten, schuldgevoel, verlegenheid, piekeren over de dood
Bij intellectueel talent:
- Leerhonger die niet gestild wordt op school waardoor er op school verveling komt wat weer leidt tot allerlei gedragingen. (terugtrekken, dagdromen, opstandig gedrag)
- Niet kunnen stoppen met denken. Het gevoel meegesleurd te worden in gedachten zonder hier nog controle over te hebben
- Overmatig kritisch denken, over zichzelf en over de wereld om zich heen
Bij verbeeldend talent:
- Snel afgeleid zijn, zowel door externe prikkels als interne prikkels
- Sterk visuele leerstijl waardoor het talig denken minder goed opkomt (beelddenken)
- Angstig worden door eigen fantasie
Bij zintuiglijk talent:
- Makkelijk overspoeld worden door interne en externe zintuiglijke prikkels
- Bij overprikkeling sterk gericht zijn op zichzelf en eigen behoeftebevrediging
- Behoefte om de aandacht op te eisen. “Rupsje nooit genoeg” op het gebied van aandacht, eten, kopen e.d.
Bij psychomotorisch talent :
- Hyperactief; altijd in beweging
- Impulsief; moeite met wachten op de beurt, clownesk gedrag
- Sterk gedreven; zeer competitief zijn, moeite met verliezen
Misdiagnoses of labels
Voor kinderen met sterke talenten liggen misdiagnoses en labels door dit gedrag bij onder- en overprikkeling snel op de loer. Het gedrag bij overprikkeling en onderprikkeling vertoont namelijk veel overeenkomsten met bepaalde (psychiatrische en ontwikkeling) stoornissen zoals ADHD en ASS. Het grote onderscheid is onder meer dat het gedrag niet constant aanwezig is en dat het niet belemmerend werkt op meerdere levensgebieden. Soms is het bijvoorbeeld alleen in een bepaalde periode. Soms is het situationeel, bijvoorbeeld alleen op school of alleen thuis. En soms komt het gedrag pas tevoorschijn bij emotionele spanning. Om misdiagnoses te voorkomen is het belangrijk om te onderzoeken of het gedrag voortkomt uit overprikkeling of onderprikkeling van deze talenten.
Ouder en kind
Bij Praktijk SAS wordt altijd gewerkt met zowel het kind als de ouders. Het kind functioneert in een gezinssysteem. Op deze manier kan er een goed beeld worden gevormd van de behoeftes van zowel het kind als de ouders. Ouders worden gehoord en gezien op deze manier en zij worden intensief betrokken bij de begeleiding zodat hun opvoedkracht wordt vergroot. Praktijk SAS is gespecialiseerd in de gezinsdynamiek bij talentrijke kinderen en jongeren.
De talenten kunnen zorgen voor disbalans door overprikkeling en onderprikkeling. Hierdoor kan er soms een vicieuze cirkel ontstaan waarbij meerdere gezinsleden in een staat van overprikkeling en overvraging verkeren. Het doel van begeleiding is ouders en het kind te versterken zodat zij samen op zoek kunnen gaan naar de balans die bij hun gezin past waarbij ruime is voor de behoefte van ieder gezinslid.