Definitie hoogbegaafdheid:
“Hoogbegaafdheid betekent het hebben van een hoger niveau van bewustzijn, grotere sensitiviteit, een groter vermogen tot het begrijpen van waarnemingen en het omzetten daarvan naar intellectuele en emotionele ervaringen.” Annemarie Roeper
Door deze definitie wordt direct zichtbaar dat het bij hoogbegaafdheid om zoveel meer gaat dan een hoge score op een IQ-test. Dit is iets wezenlijk anders dan wat we omschreven zien in deze definitie van hoogbegaafdheid. Door de jaren heen hebben wij meerdere malen gezien dat er grote verschillen werden gezien tussen uitkomsten van IQ-testen van kinderen afgenomen door verschillende testers of op verschillende momenten. Met alle gevolgen van dien.. Want de uitkomst van die test kan grote gevolgen hebben. Er worden bij Praktijk SAS dan ook geen IQ-testen afgenomen omdat dit niet past binnen onze visie.
Ontwikkelingspotentieel
Dit is één definitie van hoogbegaafdheid, maar er zijn er veel meer. Er is namelijk (nog) geen eenduidige definitie van wat hoogbegaafdheid is. Het is een verzameling van persoonskenmerken en dus zeker geen diagnose of stoornis. Er is dan ook geen echt onderbouwde diagnostiek naar hoogbegaafdheid, simpelweg omdat er niet eens een eenduidige definitie is. Wij doen om deze reden geen onderzoek naar hoogbegaafdheid. Wij bekijken de verzameling van persoonskenmerken en talenten als een ontwikkelingspotentieel. Dit komt voort uit de positieve desintegratie theorie van prof. Kazimierz Dabrowski. Deze theorie vormt de rode draad door onze manier van werken.
Bij Praktijk SAS wordt onder meer gewerkt vanuit de Intenso-methode, welke is gevormd op basis van eerder genoemde theorie. Hierbij wordt naar ontwikkelingspotentieel gekeken als een combinatie tussen de aanwezigheid van bepaalde persoonskenmerken en talenten. Door het werken vanuit de vijf talenten (intellectueel, emotioneel, beeldend, psychomotorisch en zintuiglijk) kan er een breder en duidelijker beeld ontstaan van de aanwezige talenten en bijpassende behoeften van het kind zodat daarbij kan worden aangesloten. Bij kinderen met een groot ontwikkelingspotentieel worden vaak meerdere talenten waargenomen, maar in ieder geval het emotioneel, intellectueel en beeldend talent. We spreken dan over een talentrijk persoon. Deze talenten zijn in iemand aanwezig en geven potentie tot ontwikkeling.
Potentie in Ontwikkeling
Dit is de reden dat wij werken met ‘ontwikkelingspotentieel’ in plaats van ‘hoogbegaafdheid’. Dit hebben wij vertaald naar het Potentie in Ontwikkeling model:
In de eerste afbeelding zie je de verzameling van persoonskenmerken en talenten die gezien kunnen worden bij kinderen met een groot ontwikkelingspotentieel.
In de tweede afbeelding zie je ons werkmodel. We gaan met het kind (en ouders) onderzoeken of het kind deze persoonskenmerken en talenten herkent en wat dit dan betekent voor het kind. Er kan sprake zijn van een conflict met die kenmerken zoals een negatief doorslaand perfectionisme dat belemmerend werkt op de ontwikkeling.
Het kind kan ook in conflict zijn met het systeem. Dit kan zijn het gezin, de school, de sportclub, de maatschappij etc. In begeleiding gaan we dit samen met ouders en indien gewenst school verkennen om zo inzicht te krijgen in wat er nodig is om met dit conflict aan de slag te gaan.
Op deze manier kan er gewerkt worden naar balans. Balans met jezelf en je persoonskenmerken, en balans met je omgeving.
Talentrijke kinderen
Sterke drang naar autonomie
Bij kinderen met sterk aanwezige talenten (met name emotioneel, intellectueel en beeldend) kan er naast de talenten een extra factor ontstaan, namelijk de groeifactor autonomie. Dit is een groeifactor omdat deze drang naar autonomie de ontwikkeling kan stimuleren naar het leren leven vanuit de eigen kernwaarden en hierdoor wordt de eigen persoonlijkheid verder ontwikkeld. Deze factor ontstaat en groeit door het doorlopen van het positief desintegratie proces. Je hebt dalen nodig om te kunnen groeien. Pittige periodes in een mensenleven worden dan ook bekeken als kansen tot groei; sterker nog ze zijn onmisbaar in het groeiproces! Zonder wrijving geen glans.
Uitdagingen
Talentrijke kinderen en hun omgeving kunnen tegen allerlei uitdagingen aanlopen. De volgende uitdagingen komen regelmatig naar voren in aanmeldingen bij Praktijk SAS:
- Veel strijd in het gezin;
- Weinig verbinding in het gezin;
- Hoog level van stress;
- Woede op onverwachte momenten;
- Vermijdend en vluchtend gedrag (gamen, snoepen, schermen etc.);
- Te aangepast aan en afgestemd op anderen. Geen eigen ik of grenzen hebben;
- Gezinsleden die elkaar niet begrijpen en elkaars stress verhogen;
- Angsten en slaapproblemen;
- Totaal ander kind buitenshuis dan thuis;
- Zwakke executieve functies zoals organiseren, plannen, taakinitiatie, volgehouden aandacht, emotieregulatie, reactie-inhibitie en flexibiliteit;
- Clownesk en druk gedrag of juist teruggetrokken gedrag;
- Overprikkeling door zintuiglijke prikkels zoals geluid, licht en kleding;
- Gedrag dat vermoedens van ADHD, autisme of woedestoornissen geeft, maar op andere momenten is dit gedrag er weer helemaal niet;
- Eenzaamheid, moeite met aansluiting vinden en met het maken en onderhouden van vriendschappen, zich anders voelen, voelen er niet bij te horen;
- Moeite met autoriteit.
Begeleiding
Kinderen die bij Praktijk SAS in begeleiding komen, doen dit nooit alleen omdat de praktijk een systemisch werkende praktijk is. Zowel het kind als ouders/verzorgers en indien nodig andere gezinsleden worden bij het hulpverleningstraject betrokken. Zo wordt het een traject van het gezin en werken ouders en kind samen aan het vinden van een modus waarbij iedereen tot zijn recht kan komen en zich prettig kan voelen. Er is begrip en aandacht voor ieders behoefte.
School wordt hier vaak in meegenomen, daar het kind een groot deel van zijn tijd daar doorbrengt. De begeleiding van Praktijk SAS is gericht op het kind ondersteunen zich veilig en kalm te voelen op school zodat het tot ontwikkeling kan komen. Praktijk SAS biedt geen Passend Onderwijs ondersteuning. Het doel is altijd een kind dat zich veilig voelt, lekker in zijn vel zit en in balans is met zichzelf en zijn omgeving.