Stress, stress, overal stress.
Herken je dit? Je bent op je werk en je krijgt berichtjes op je telefoon binnen dat het niet goed gaat met je kind op school. Of je kind laat vervelend gedrag zien en dit kan zo niet langer. Of je kind haalt de ene na de andere onvoldoende en dit kan zo niet langer. Of je kind is zo eenzaam op school dat het zijn brood op het toilet opeet en dit kan zo niet langer. Of je kind heeft weer buikpijn en hoofdpijn in de klas en wil naar huis, en inderdaad ook dit kan zo niet langer.
Je buik verkrampt en je voelt een knallende hoofdpijn opkomen. Je kunt nu niet naar huis want je hebt al een waarschuwing gekregen dat je niet op je werk met je hoofd thuis moet zijn. “Alle begrip dat je een moeder bent, maar hier ben je een werknemer..” Je kunt het gewoon niet maken om nu weer met thuis bezig te zijn. Maar wat ben je dan eigenlijk voor een moeder als je niet in de eerste plaats voor je gezin zorgt? Je hoofd maakt overuren en dat helpt niet om je te concentreren op je werk.
Aan het eind van de dag moet je even bij je leidinggevende komen. “Dit kan zo niet langer”, is ook hier de boodschap. Je voelt een enorme huilbui opkomen en houdt die binnen. Je knikt en zegt dat je er alles aan zal doen om meer je focus op je werk te houden. Je hebt immers de baan nodig omdat je het anders financieel niet redt.
Van liefdevol naar woedend in 3 seconden.
Eenmaal thuis zie je je kind op bank zitten. Nou ja zitten, het kind hangt met een verveelde blik ondersteboven en scrollt op zijn telefoon. Je had je voorgenomen om rustig en met medeleven te praten met je kind over dat je je zorgen maakt. Wanneer je echter naast je kind gaat zitten en hem of haar begroet, wordt je straal genegeerd. En dan ineens voel je een vuur opkomen in jezelf alsof je een vulkaan bent die na honderd jaar ineens weer uitbarst. Woedend ben je. Je kind schrikt zich rot en reageert al net zo woedend terug. Je partner komt thuis en vraagt wat er nu weer aan de hand is. Je voelt je niet gesteund en begint ook naar je partner te schreeuwen. “Alles moet ik hier altijd alleen doen! Dit kan zo niet langer!”, schreeuw je vanuit je tenen.
Schaamte.
Je rent naar boven naar je slaapkamer en daar begin je ongecontroleerd te huilen. Je snikt vanuit het diepst van je ziel. Je schaamt je dood voor je uitbarsting. Je voelt je zo ontzettend alleen. Waarom kan jij dit niet? Waarom faal je overal? Als moeder, als partner en als werknemer. En laten we niet vergeten als vriendin en natuurlijk ook als dochter. Want wanneer heb je ook alweer voor het laatst een echt gesprek gehad met je ouders? Je hebt ook weer niet gesport deze week. Je voelt je een onwijze mislukkeling. Zo had je je het leven niet voorgesteld. Jij ging toch die toffe moeder worden met naast het ouderschap die baan die haar vervulling zou geven. Moet je jezelf nu eens zien zitten: een hoopje ellende. Om je dood te schamen..
Je bent niet alleen.
Wat ik hierboven beschreven heb, is een verhaal van heel veel moeders. Wij zien het in onze praktijk en in ons eigen dagelijkse leven. Het is niet voor niets dat met name (jonge) vrouwen in grote getalen worstelen met burn out klachten. De combinatie tussen werken, soms ook nog gecombineerd met studeren, en het gezin is een lastige. De verwachtingen zijn hoog gespannen. We willen het overal goed doen. Vaak té goed..
Waarom kan alleen ik dit niet?
Je bent dus zeker niet alleen. Maar toch voelt het wel vaak verschrikkelijk alleen. De wereld van social media helpt hier niet bij. Overal de plaatjes van die gezellige gezinnen die hun beste leven leiden. De perfecte gezonde maaltijd op tafel met allemaal gezellige gezichten die vrolijk kletsen en smullen van het eten.
En dan kijk jij om je heen zittend aan je eettafel. Je hebt na je werk een race gedaan door de supermarkt waar Max Verstappen nog een puntje aan kan zuigen. Thuis ben je gaan koken als een malle want vanavond moet kind 1 nog op tijd naar voetbal. Na honderd keer vragen of iemand de tafel wil dekken, heb je dit maar snel zelf gedaan. Hierdoor ben je vergeten dat je de kookpit niet uitgezet hebt onder de pan met net afgegoten aardappelen. Het gevolg is een pan met gekookte aardappelen met een niet zo smakelijk zwart korstje. Je flikkert uiteindelijk geïrriteerd de pannen op tafel en gilt met een verhit hoofd “ETEN!!”.
Een voor een komen je gezinsleden aan gesloft. “Jeetje mam, waarom heb je zo een rood hoofd, joh? Doe eens rustig”, waagt je oudste te zeggen. “Bah, waarom zit er zwart aan de aardappels?!”, roept je middelste kind. De jongste kijkt naar de pannen en zegt met een vies gezicht “Jakkes, dit lust ik niet. Dat weet je toch?!” Je partner kijkt je niet aan en begint met een stoïcijns gezicht zwijgend eten op zijn bord te scheppen. De kinderen beginnen te ruziën over wie waar zit, wie welk bord heeft, wie als eerste mag opscheppen en ga zo maar door.
Driedubbele fulltime baan.
En zo eindig je dus alleen op je bed, snikkend en met barstende hoofdpijn. Wat een gedoe dit. Zo moeilijk hoeft het toch niet te zijn, denk je. Maar dat is het het wel. We moeten als moeders simpelweg veel meer doen dan een paar decennia geleden. Onze taken zijn toegenomen en onze tijd en ondersteuning om dit te doen is verminderd.
Uit onderzoek is naar voren gekomen dat de ‘werkweek’ van een moeder maar liefst ca. 98 uur bedraagt. Dit is 2,5 fulltime baan. Daarnaast heb je dan nog je “gewone” werk en eventueel studie. Want vaak is bijscholing weer een verplicht onderdeel van je baan. Het is niet voor niks dat gezegd wordt dat moeder de overtreffende trap van moe is..
Je bent jezelf niet als je stress hebt.
Je doet onwijs je best om die moeder te zijn die je zelf bedacht hebt dat je wilt zijn. Maar in plaats van die engelachtige altijd vrolijke moeder verander je regelmatig in een verfomfaaide, verwilderde bosheks met een woedeprobleem. Je kent jezelf gewoon niet meer terug. Hoe kan dit? Dit heeft te maken met je stressbrein. Wanneer je brein om wat voor reden dan ook een te veel aan stress te verwerken krijgt, neemt je stressbrein het over en gaat het je beschermen. Het denkt namelijk op dat moment echt dat je in levensgevaar bent. We noemen dit bij ons in de praktijk je stress-ik. Deze stress-ik heeft een aantal manieren in huis om jou te beschermen: fight, flight, freeze of fawn.
STRESS reacties.
Zoals je wel zult begrijpen zit de bosheks in de fight reactie. Maar bijvoorbeeld ook streng oordelen en veroordelen kan onderdeel van deze reactie zijn. De flight reactie kan zich bijvoorbeeld laten zien door blijven scrollen op je telefoon, je terugtrekken op je kamer of in bad of toch nog een wijntje inschenken. De freeze reactie kan zich onder meer laten zien door van alles te vergeten of vreemde fouten maken. De fawn reactie wordt ook wel lijmen, onderwerpen of pleasen genoemd. Wanneer deze reactie het heeft overgenomen kan je bijvoorbeeld geen grenzen meer aangeven of geef je onevenredig veel in relaties.
Wie is dit? Jij of je STRESS-ik?
Wanneer deze reacties het overnemen, ben je eigenlijk jezelf niet meer. Je eigen ik met zijn eigen waarden en behoeften gaat naar de achtergrond. Dit is een onbewust proces. Je kunt je voorstellen dat wanneer dit bij meerdere gezinsleden tegelijk gebeurt dat dit zorgt voor veel strijd en gedoe in een gezin. De stressreacties kunnen namelijk ook nog versterkend op elkaar werken. De stressreacties an sich kunnen ook weer stress geven zoals we in het eerste voorbeeld zagen omdat het vaak zorgt voor schaamte. Je bent immers de controle over jezelf verloren.
Wij zien een grote groep (gevoelige) vrouwen die worstelen met de grote hoeveelheid stress in hun leven. Hoogsensitieve mensen zijn gevoeliger voor stress. Er speelt een grote erfelijkheidsfactor mee. Neurodivergente kinderen (kinderen met een brein dat anders werk zoals bij HSP, HB, ADHD etc.) hebben vaak ook ouder(s) die neurodivergent zijn.
Je bent zo gelukkig als je ongelukkigste kind, wordt wel eens gezegd. Wanneer jouw kind worstelt om in het systeem te passen zoals in het onderwijs, worstel je als ouder met ze mee. Er is dan ook een hoger risico op burn out klachten bij deze doelgroep. Goedbedoelde tips zoals balans aanbrengen tussen wat energie kost en energie geeft zijn net zo nuttig voor deze doelgroep als zwembandjes voor vissen aanbieden.
Wat helpt wel?
Maar wat helpt dan wel? Wij hebben in de praktijk gezien dat het op diepgaand niveau helpend kan zijn om inzicht te krijgen in je eigen ik en je stress-ik. Om te leren wat je gevoeligheden, waarden en behoeften zijn. Wie je nu écht bent. Om te verkennen hoe jouw stressreacties eruit zien en te onderzoeken wat dit betekent voor je relaties. Om te leren oefenen met hoe je verschillende copingstijlen in kan zetten bij stress. Te bespreken wat jouw “rode knoppen” zijn en te ontdekken wat er voor verborgen boodschappen zitten onder die rode knoppen. Wat ook helpend is, is verbinding met anderen die hetzelfde doormaken. Oprechte, authentieke verbinding waarin je je kwetsbaarheid mag laten zien zonder veroordeeld te worden.
En de vaders dan?
Natuurlijk zien we ook vaders die worstelen met stress. Je kunt bovenstaande voorbeelden ook lezen met ‘vader’ in plaats van ‘moeder’. Ook vaders doen veel meer in de opvoeding dan voorgaande decennia en ook zijn er steeds meer mannen die in het huishouden veel meer doen. Van hen worden net als bij moeders andere vaardigheden verwacht dan bijvoorbeeld van hun vaders of grootvaders werden verwacht. En natuurlijk zijn er ook veel alleenstaande vaders. Uit onderzoek komt naar voren dat vrouwen meer dan mannen de behoefte hebben aan sociale steun bij stress. Er is dus vaak sprake van een andere behoefte bij mannen dan bij vrouwen wanneer er stress ervaren wordt.
