Moe van het vechten
Toen ik mijn burn out in knalde, besloot ik die burn out aan te pakken zoals ik alles aanpakte: keihard werken. Gewoon even een tandje bijzetten en dan is dit zo wel over. Hup, boeken bestellen over burn out. Hmm, dat is lastig; ik kan nu kennelijk geen boeken meer lezen. Na iedere bladzijde was ik het verhaal kwijt. Oké dan, wandelen! Ik kan wel proberen om tien kilometer te lopen, toch? Hmm, dit werkt ook niet. Ik kan mezelf nu helemaal niet meer bewegen. Ander werk bedenken dan? Hup, ga eens nadenken Sas. Wat wil je nu eigenlijk? Hmm, dat nadenken lukte ook niet meer. Jeetje, hoe moet ik dit nu doen dan? Vechten lukt niet meer, maar dat is wat ik altijd gedaan heb. Dat had me toch zo ver gebracht? Ja precies, bij een burn out..
Een openbaring
Voor mij was het lezen van de boeken van Eckhart Tolle een openbaring die mijn leven compleet veranderde. Het gekke was dat ik een aantal jaar eerder begonnen was in ‘De kracht van het NU’ en ik het toen maar een hoop “mambojambo” vond. Ik begreep er eerlijk gezegd geen bal van en legde het boek snel aan de kant. Maar nu, een paar maanden in mijn burn out, begonnen zijn woorden ineens wel echt binnen te komen bij me. Ik lees normaal een boek in een paar dagen, maar dat lukte nu sowieso niet. Ik moest het boek telkens wegleggen na een paar bladzijden. Constant met mijn verstand proberen te begrijpen wat er stond, zat me soms in de weg. De woorden niet met mijn verstand proberen te pakken, maar ze binnen laten komen bij me; dat kostte tijd.
De kracht van het NU
De basis van de kracht van het NU is dat er geen andere tijd is dan nu. Je leeft altijd in het huidige moment. De mens is het enige wezen, voor zover nu bekend, die door het denken in taal in staat is om in gedachten te leven in het verleden of de toekomst. Onze negatieve emoties die verbonden kunnen zijn aan de gedachten aan wat geweest is of wat nog komen gaat, spelen voor veel mensen een grote rol in het ervaren van welzijn. We kunnen ons namelijk precies zo voelen als we denken. Wij kunnen op maandag al veel last hebben van een moeilijke taak die op vrijdag gepland staat. Hierbij staat één gedachte vaak bovenaan: het zou niet zo mogen zijn. We zijn in verzet tegen wat is, ook al is het gewoon wat het is. Of we ons daar nu tegen verzetten of niet.
Wat is je probleem nu?
Een van de belangrijkste vragen die ik mezelf leerde stellen was: ‘wat is het probleem nu?’ Dit kwam voor het eerst echt aan bod toen ik vorig jaar zomer op vakantie was in Kroatië. Op de eerste dag van mijn vakantie kwam er een vervelend bericht binnen wat mijn stemming tot het nulpunt liet dalen. Ik schoot direct in doe-stand. Ik moet dit oplossen. Ik dook in mijn telefoon en ging alles opzoeken over dit onderwerp. Het bericht zorgde ervoor dat ik het gevoel had de controle over mijn toekomst te gaan verliezen en dus wilde ik die (schijn)controle terugpakken. En toen, ineens, kwam die vraag die Eckhart Tolle stelt in mijn hoofd: wat is het probleem NU, Sas? Ik zit in een heerlijk land met mijn gezin; de zon schijnt volop. Op dit moment is er geen probleem, maar in de toekomst zou dit bericht een probleem kunnen geven. Maar daar kan ik nu toch helemaal niks aan doen. Ik kan er mijn vakantie door laten verpesten, maar dan nog weet ik niet hoe dit gaat aflopen. Zowaar kwamen deze woorden helemaal bij me binnen. Ik legde de telefoon aan de kant en ging genieten van mijn vakantie.
Controle loslaten
Zo komen we bij een van de grootste oorzaken van stress: onze behoefte aan controle! Wij willen enorm graag controle over alles in ons leven. Loslaten is voor veel mensen enorm lastig. Ik was zelf een mega control freak. Ik ben goed in problemen oplossen, dus ieder probleem dat op mijn pad kwam,werd beloond met heel veel aandacht. Denken, denken en nog meer denken. Loste het iets op? Vaak niet echt. Ik sloeg vaak een stap over, waardoor ik direct in oplos-stand ging staan en verder rende naar de oplossing. Was dit echt een oplossing of gewoon een heel sterk staaltje vermijden? Ik weet nu dat het absoluut vermijden was. Maar het voelde goed, want ik leek alles onder controle te hebben. Ik dealde echter niet echt met de pijn of het probleem, maar was een kei geworden in het om de berg heen rennen.
Vechten tegen wat is
Ik leerde dat vechten tegen wat is nutteloos is. Ik moest eerst leren te accepteren dat het is wat het is. Moet je dan maar accepteren dat je in de modder zit en alles over je heen laten komen? Nee, dat is gelatenheid en duwt je juist in de slachtofferrol. Acceptatie betekent dat je accepteert dat je nu bent waar je bent en dat de situatie is zoals die is. Je moet eerst beseffen dat je in de modder zit, voordat je probeert eruit te komen. Ik probeerde constant de modder uit te komen zonder eerst te accepteren dat ik in de modder zat. Mijn burn out dwong me om te beseffen dat ik in de modder zat; je hebt simpelweg niet de energie om door te rennen om die berg heen. Niet dat ik het niet geprobeerd heb, hoor. Natuurlijk wel. Maar mijn oude strategie werkte niet meer. En zo kwam ik bij acceptatie van mijn burn out zijn. Dit voelde als een opluchting. Ik liet los hoe lang dit zou duren. Ik liet los hoe dit zou gaan aflopen op werkgebied. Ik richtte me op de situatie zoals die was en keek met mildheid naar mezelf. Voor het eerst stopte ik met vechten tegen de realiteit, maar besloot ik mee te gaan met wat is. Wandelen, rust pakken, mediteren, kleine geluksmomentjes beleven. Niet om beter te worden, maar om er op dat moment van te kunnen genieten. En zo vond ik langzaamaan mijn kracht en kwam ik tot herstel.
Beter word je toch door hard te werken?
Dit is wel een beetje het beeld van onze huidige maatschappij. Alles is mogelijk als je er maar hard genoeg je best voor doet, ook gelukkig zijn. Je best doen betekent voor veel mensen: denken. Ons brein is een prima middel om externe problemen op te lossen. Het is echter minder geschikt om problemen van onze binnenwereld op te lossen. Binnen de Acceptance en Commitment Therapy wordt hier een mooie metafoor voor gebruikt. Stel je voor dat je jezelf in een kuil hebt ingegraven en je hebt als gereedschap een schop voorhanden. Probleem moet worden opgelost en dus is iets doen beter dan niets doen en je begint fanatiek te scheppen. Het gevolg is dat je jezelf steeds verder ingraaft. Als mensen hulp gaan zoeken hopen ze vaak op een grotere schop, oftewel manieren om nog harder te kunnen vechten. Door eerst te leren stoppen met graven, kun je erna iets anders gaan proberen. Het voelt echter haast tegennatuurlijk om te stoppen met vechten. Vechten bestaat vaak uit vermijden; we willen weg van het probleem. Hiervoor worden drie methoden ingezet: voorkomen (om de berg heen lopen), afleiden (ik ga hard iets anders doen en dan is die berg er helemaal niet) of verdoven. (ik drink een wijntje, ik ga bingewatchen op Netflix of ik ga shoppen en dan denk ik er niet aan). Eerst moest ik inzicht krijgen in mijn methoden zodat ik me er bewust van werd. Accepteren dat ik die methoden inzette om te knokken tegen de pijn, zorgde ervoor dat ik het knokken kon loslaten. Van daaruit ging ik heel andere keuzes maken. Niet meer om de pijn heen, maar er dwars doorheen.
Piranha in de Efteling
Stap ik nu nooit meer in mijn eigen valkuil? Ben ik nu nooit meer geneigd om te gaan vechten? Natuurlijk stap ik er nog wel eens flink in. Ik betrap mezelf echter op het dieper scheppen in mijn valkuil, waardoor ik kan ingrijpen en mijn schop aan de kant kan leggen. Hard werken en veel denken zit bij mij diep verankerd. Maar ik weet dat dit zo is en kan dit accepteren. Ik maak vaak de vergelijking met de Piranha in de Efteling. Je gedachten en emoties kunnen een wildwaterbaan zijn. Het constant hiertegen vechten is als proberen te zwemmen in die wildwaterbaan. Je wordt telkens kopje onder getrokken en het kost enorm veel moeite. Door mindfulness, de Acceptance en Commitment Therapy en de boeken van Echhart Tolle heb ik mijn Piranha bootje kunnen bouwen. Natuurlijk bots ik nog wel eens tegen de kant of krijg ik een straal koud water over me heen, maar ik heb niet meer het gevoel dat ik bijna verzuip of keihard moet vechten om boven water te blijven.
